In mijn praktijk krijg ik vaak de vraag hoe een dagvaardingsprocedure verloopt. Of je nu wordt betrokken in een procedure of er zelf een wilt starten, het verloop is hetzelfde. In dit artikel zal ik de meest gestelde vragen rond de dagvaardingsprocedure behandelen en beantwoorden.
Hoe start een dagvaardingsprocedure?
Een dagvaardingsprocedure start met het ‘betekenen’ van de dagvaarding door de deurwaarder. Start jij de procedure, dan wordt je “eiser” genoemd. Wordt de dagvaarding bij jou betekend, dan wordt je “gedaagde” genoemd. Betekening vindt plaats aan het adres van de gedaagde – is die niet thuis, dan laat de deurwaarder de dagvaarding achter in een envelop. Dit maakt geen verschil: de procedure is begonnen.
Vaak gaat het nodige vooraf aan de betekening van een dagvaarding, zoals het maken van afspraken en een briefwisseling over de kwestie. Om “de zaak” goed voor te bereiden is het raadzaam om in een vroeg stadium al gebruik te maken van juridische ondersteuning. Juist deze voorfase is cruciaal voor de slagingskansen in de uiteindelijke procedure.
Processtukken: Conclusie van Antwoord
In de dagvaarding staan de datum en plaats, waar en wanneer de gedaagde op de dagvaarding mag antwoorden. Dit antwoord heet een Conclusie van Antwoord. Lukt het niet binnen die tijd te reageren, dan is het mogelijk om (eenmalig) een uitstel te vragen aan de rechtbank. Dit moet je wel actief vragen, anders zal de rechtbank de vordering van de eiser “bij verstek” toewijzen. Tegen een verstekvonnis kan je in ‘verzet’ komen – hieraan zitten echter extra kosten (van o.a. een deurwaarder).
Vooral de dagvaarding, maar ook de Conclusie van Antwoord moet voldoen aan strikte wettelijke eisen. In de Conclusie van Antwoord zal vooral het juridisch verweer komen te staan tegen de ingestelde eis. Niet alleen de feitelijke situaties, maar ook het juridische verweer moet duidelijk uitgewerkt worden. Van belang is dat je – van alles wat je stelt – ook met bewijs kan onderbouwen. Dergelijke bijlagen (of producties) worden met de Conclusie van Antwoord naar de rechtbank gestuurd.
Heb je een tegeneis? Dan kan je die instellen via een Eis in Reconventie
Het komt vaak voor dat de gedaagde ook een eis op de eiser heeft. Die eis kan de gedaagde (via zijn Conclusie van Antwoord) indienen – er lopen dan feitelijk twee procedures door elkaar. De primaire eis van eiser wordt dan de Eis in Conventie genoemd en de eis van gedaagde de Eis in Reconventie. Deze Eis in Reconventie moet eveneens voldoen aan de eisen waaraan een dagvaarding moet voldoen. De “eiser in conventie” is dan tevens “gedaagde in reconventie”. De “gedaagde in conventie” is dan tevens “eiser in reconventie”. Nadat de “Conclusie van Antwoord, tevens houdende Eis in Reconventie” is verzonden aan de rechtbank, zal de “gedaagde in reconventie” de mogelijkheid krijgen om nog te reageren op de “Eis in Reconventie” middels een “Conclusie van Antwoord in Reconventie”.
Hoewel de termen mogelijk wat verwarrend zijn – krijgt feitelijk elke partij de mogelijkheid om op de eisen van de andere partij te reageren.
Comparitie na Antwoord c.q. de mondelinge behandeling – de eerste zitting
De rechter heeft de leidende rol in een civiele procedure, hoewel hij (en de partijen) stipt het procesreglement moeten volgen. Nadat partijen op elkaar hebben gereageerd, zal de rechter vaak partijen naar de rechtbank roepen. Dit heet een comparitie, mondelinge behandeling of gewoon zitting. Een comparitie wordt door de rechter gebruikt om een toelichting te krijgen op de processtukken, hij zal vragen stellen en aftasten of partijen tot een schikking kunnen komen c.q. hij zal partijen ‘de gang op sturen’. Soms komen partijen eruit, anders zal de rechter beslissen wat de volgende stap in het proces wordt.
Getuigenverhoor, verdere aktes of vonnis
Nadat er een comparitie heeft plaatsgevonden, zal de rechter (in een tussenvonnis) bepalen wat de volgende stap wordt. Het kan zijn dat er getuigen moeten worden gehoord, aanvullende bewijsmiddelen of stukken in het geding gebracht mogen worden of partijen mogen nogmaals op de kwestie reageren via een akte. Zo’n akte heeft heet dan een Conclusie van Repliek (vanuit de eiser) en een Conclusie van Dupliek (vanuit de gedaagde). Is de procedure ten einde, dan zal de rechter vonnis wijzen.
Vonnis
In het vonnis staat het (eind)oordeel van de rechter. Beide partijen krijgen het vonnis toegezonden. Doorgaans verzoekt de winnende partij de verliezende partij eerst om vrijwillig uitvoering te geven aan het oordeel van de rechter. Naast een toewijzing (of afwijzing) van de eis, staat daarin ook de zogenaamde “kostenveroordeling”. De partij die (overwegend) in het ongelijk is gesteld (in conventie en/of reconventie) moet een bijdrage betalen in de kosten van de procedure aan de kant van de winnende partij. Dit is nooit een volledige kostenveroordeling, maar werkt met een staffel of puntensysteem. Voldoet de verliezende partij niet vrijwillig of tijdig aan het vonnis, dan zal de deurwaarder het vonnis gaan betekenen en kan deze de invordering (met dwang en beslag) in gang zetten.
Vaak zal een vonnis “uitvoerbaar bij voorraad” worden verklaard. Dit wil zeggen dat – ook wanneer er hoger beroep tegen wordt ingesteld – de winnende partij de vordering die is toegewezen kan afdwingen (via een deurwaarder).
Ben je het niet eens met het vonnis? Dan kan je in hoger beroep (appel)
Om de beslissing van de rechter aan te vechten, kan je tegen een vonnis in beroep gaan. Dit moet wel op tijd – na de uitspraak heb je 3 maanden de tijd. Daarna gaat een vonnis “in kracht van gewijsde” en kan je hier (over het algemeen) niets meer tegen ondernemen. Hoger beroep stel je in via een “appeldagvaarding” – direct of op een later moment kan je tegen het vonnis ‘grieven’ laten opstellen. Laten opstellen, omdat een hoger beroep altijd via een advocaat moet lopen. Hoger beroep wordt ingesteld bij het Gerechtshof.
Wanneer is een advocaat verplicht?
Hoewel juridische bijstand in een procedure sterk aan te raden is – heb je niet altijd een advocaat nodig. Zo kan onder meer bij de kantonrechter c.q. de ‘sector kanton van de rechtbank’ zonder advocaat worden geprocedeerd. Bij de kantonrechter worden bijvoorbeeld huurzaken, arbeidsrechtzaken en vorderingen van minder dan € 25.000,- behandeld.
In vrijwel alle overige situaties geldt een ‘verplichte procesvertegenwoordiging’ door een advocaat. Heb je een dagvaarding ontvangen, dan staat daar in opgenomen of je zelf of middels een advocaat moet procederen. Is een advocaat wettelijk vereist, dan kan je ook niet zelf reageren op de dagvaarding of een procedure starten. Het is verstandig dit direct na te gaan, zodat we gezamenlijk de procedure voor kunnen bereiden.
Wat is het verschil tussen een dagvaarding en een verzoekschrift?
De wet schrijft voor of een procedure moet worden gestart via een dagvaarding of een verzoekschrift. Feitelijk komt een verzoekschrift vaker voor in het familierecht, maar ook sommige arbeidsrechtsvorderingen moeten worden ingesteld via een verzoekschrift. Een verzoekschriftprocedure verloopt anders (en doorgaans sneller) dan een dagvaardingsprocedure.
Hoe lang duur een dagvaardingsprocedure?
De duur van een een procedure is afhankelijk van de inhoud van het verweer (en of er überhaupt verweer wordt gevoerd), de complexiteit van de zaak, de werkdruk bij de rechtbank en/of de aanvullende (getuigen)verhoren en/of aktes die in een procedure genomen moeten worden. Op dit moment mag je blij wanneer je binnen een jaar een eindvonnis hebt. De gemiddelde looptijd kan oplopen tot ruim een jaar tot soms wel meer dan twee jaar. Is snel duidelijkheid nodig, dan is het mogelijk om een kortgeding c.q. voorlopige voorziening te starten. Dit is niet altijd een (definitieve) oplossing, maar kan het oplossen van geschil soms wel versnellen.
Hulp nodig bij een procedure?
Hoewel het doorgaans de voorkeur heeft een procedure te voorkomen, is het vaak niet te voorkomen. Hoewel een procedure voor de betrokkenen partijen vaak niet fijn is, vormt dit wel het leukste onderdeel van ons werk als advocaten. Blijkt een procedure onvermijdelijk, dan helpen we je graag om de kwestie voor je tot een goed einde te brengen. Heb je hulp nodig bij een vordering of een dagvaarding ontvangen — neem contact met ons op.
Meer informatie over onze specialisaties:
Arbeidsrecht | Ondernemingsrecht | Huurrecht | Contractenrecht | Algemeen civiel | IE, internet & privacy | Franchise- en mededingingsrecht | Procesrecht | Mediation